Co z tą obywatelskością?

Socjolog przypomniał genezę budowy społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, które dziś – w odniesieniu do innych krajów europejskich – stawia nas na szarym końcu pod względem zorganizowania społeczeństwa i kapitału społecznego.

- Mimo 25 lat przemian w Polsce przed nam jest jeszcze sporo pracy – dodał P. Gliński.

Według niego można wyróżnić kilka filarów społeczeństwa obywatelskiego. Pierwszym są liderzy lokalni, osoby wyróżniające się w swoich środowiskach, animatorzy rozmaitych działań. Kolejny filar stanowią działania kolektywne ruchów społecznych, niesformalizowanych działań obywatelskich. Jednak, zdaniem prof. P. Glińskiego, obecnie aktywność ruchów społecznych nie jest zbyt duża.

Trzeci obszar stanowią społeczności lokalne i dobrze funkcjonujące samorządy. A takie, jak przekonywał prelegent, są i działają aktywnie obywatelsko.

Czwartym filarem są parafie i wspólnoty religijne.

- Niestety w Polsce mniejszość parafii i wspólnot religijnych są obywatelskie. One „poprawiają” tę swoją obywatelskość, ale mówi się, że zaledwie 10 procent parafii działa w sposób obywatelski. Zresztą parafie w dalszym ciągu są takimi naturalnymi wspólnotami obywatelskimi w Polsce. A w komunizmie parafie w ogóle zastępowały społeczeństwo obywatelskie – dodał prof. P. Gliński.

Kolejnym wymiarem społeczeństwa obywatelskiego są instytucje pomocnicze samorządów terytorialnych. Różnego typu rady i komitety osiedlowe, sołectwa.

Innym obszarem jest sieć internetowa. To nowy obszar funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego.

- Bardzo zwodniczy, bo z jednej strony bardzo łatwa tam budować różnego rodzaju obywatelskie inicjatywy, a z drugiej strony wszyscy znamy pułapki związane z funkcjonowaniem sieci – brak kontroli społecznej, próby podszywania się, bardzo łatwa mobilizacja, ale brak odpowiedzialności i anonimowość sieci – wyliczał prelegent.

Znaczącym filarem społeczeństwa obywatelskiego jest sektor organizacji pozarządowych, który po 1989 roku bardzo dynamicznie się rozwijał.

- Te obszary społeczeństwa obywatelskiego charakteryzują się kilkoma cechami. Po pierwsze, ta skala jest niewystarczająca, jak na taki kraj. Po drugie, to społeczeństwo obywatelskie ma charakter enklawowy. Wszyscy widzimy te enklawy i jest ich coraz więcej, choć one ciągle za mało promieniują – dodał.