Inwestycyjna zapaść? Ranking wydatków raczej pesymistyczny

Opublikowany ostatnio przez „Wspólnotę” ranking wydatków inwestycyjnych gmin dość wyraźnie wskazuje, że samorządy ubożeją. Po dekadach gospodarczego wzrostu jednostek komunalnych, gdy ich dochody były z roku na rok wyższe, a pochodną tego był wzrost wydatków inwestycyjnych – ostatnie trzy lata pokazują odwrócenie tendencji. Szczególnie głęboki wymiar ma to w gminach naszego regionu: u naszych inwestycyjnych liderów znacząco spadły wydatki na inwestycje – w Karpaczu z 3030 do 1770, a w Świeradowie z 4430 do 2170. Prawie wszystkie nasze gminy straciły swoje pozycje względem pozostałych.

Ranking wydatków inwestycyjnych gmin „Liderzy inwestycji” opublikował miesięcznik samorządowy „Wspólnota”. Zestawienie oparto na całości wydatków majątkowych poniesionych w ciągu trzech lat 2019–2021. Wzięto pod uwagę inwestycyjne wydatki budżetowe i spółek komunalnych. Ranking klasyfikowany jest w czterech kategoriach: miasta na prawach powiatu, miasta powiatowe, miasta pozostałe i gminy wiejskie.

„Wspólnota”, dokonując ogólnych ocen dostrzega pogarszająca się sytuacją finansową samorządów. Podkreśla, że w trzech kolejnych latach globalnie wydatki inwestycyjne spadają. Spadek dotyczy wszystkich kategorii JST. Największy był w samorządach wojewódzkich, najmniejszych w gminach. Kolejne negatywne czynniki to wzrost wykorzystywania kredytów do realizacji inwestycji i uzależnienie samorządów od dotacji rządowych, co gorsza przyznawanych nietransparentnie i nieproporcjonalnie.

W regionie inwestycyjnymi liderami pozostają Świeradów i Karpacz, ale ze znacznym spadkiem strumienia pieniędzy wydawanego na twarde przedsięwzięcia. O ile w okresie 2017-19 w Świeradowie wydawano na inwestycje per capita 4436 zł, tak w ostatnich trzech latach wydatki spadły do 2176 zł. Dla Karpacza wydatki spadły z 3302 do 1773.

to niekwestionowani regionalni liderzy w tym zestawieniu. W swojej kategorii miast innych zajęły odpowiednio drugie i trzecie miejsce. Wydatki inwestycyjne na poziomie ponad 3000 tys. zł (per capita) sytuują te miasta bardzo wysoko także w skali Polski. Na prawie 2500 gmin w kraju Świeradów jest czwarty, a Karpacz piąty. Oba miasta przestały być też dolnośląskimi liderami pod tym względem. Świeradów ze swoimi wydatkami jest jeszcze wysoko (za Ścinawą i Kobierzycami), ale dla Karpacza to już dość odległa (względem czego nas przyzwyczaił), bo 12. pozycja. W skali kraju obie gminy plasują się na miejscach odpowiednio – 64. i 100+. W 2019 r. Świeradów był 3., a Karpacz 4. na 2500 gmin w kraju.

W gronie gmin w regionie, w których wydatki na inwestycje są znaczące, jest też kilka, które ten boom zawdzięczają wyjątkowo hojnemu wsparciu dotacji rządowych. To przede wszystkim Gromadka, gdzie wydatki inwestycyjne wystrzeliły do prawie 2 tys. zł na mieszkańca i są wyższe niż w Karpaczu.

Jelenia Góra klasyfikowana wśród 48 miast na prawach powiatu wypadła słabo. Jest 36., co sytuuje ją dużo gorzej od Wałbrzycha (20.) i trochę gorzej od Legnicy (33). Dodac trzeba, że to najgorsze miejsce w trzyedycyjnej historii zestawień. Wydawana kwota 924 zł na mieszkańca może się wydawać słabym wynikiem, zwłaszcza zważywszy na wyższe wydatki w kilku gminach małomiasteczkowych i wiejskich, czyli o mniejszym potencjale. Jednak ze względu na liczbę mieszkańców największe miasta w takich rankingach nie mają szans na czołowe lokaty.

Tak jak w poprzednich latach region mógł być dumny z gmin, które należały do wydających najwięcej na inwestycyjne w skali Polski, tak teraz raczej powinniśmy martwić się ilością gmin, zajmujących końcowe pozycje w swoich kategoriach JTS. To sytuacja aż jednej trzeciej z 42. gmin w regionie.

Średnie roczne wydatki inwestycyjne per capita w gminach regionu jeleniogórskiego. W nawiasie: aktualna pozycja gminy w jej kategorii (miasta prawach powiatu, miasta powiatowe, miasta pozostałe i gminy wiejskie – miejsce w rankingu za lata 2017-19.

Kleszczów – 12442,60 (1. – 1.)

1. Świeradów – 2176,33 (13. – 2.)
2. Gromadka – 1855,88 (66. – 30.)
3. Karpacz – 1772,93 (24. – 3.)
4. Wleń – 1447,53 (62. – 56.)
5. Szklarska Poręba – 1436,62 (67. – 71.)
6. Kamienna Góra (m.) – 1162,18 (34. – 72.)
7. Węgliniec – 1051,02 (167. – 397.)
8. Bolesławiec (gm.) – 1048,59 (450. – 256.)
9. Lubomierz – 1004,32 (189. – 225.)
10. Zgorzelec (gm.) – 1009,91 (496. – 431.)
11. Pieńsk – 956,05 (208. – 189.)
12. Jelenia Góra – 924,05 (36. – 20.)
13. Kamienna Góra (gm.) – 901,70 (622. – 457.)
14. Lubań (gm.) – 896,09 (635. – 1199.)
15. Podgórzyn – 871,62 (668. – 99.)
16. Jeżów Sud. – 829,17 (738. – 275.)
17. Gryfów – 798,09 (292. – 108.)
18. Bolków – 785,47 (298. – 102.)
19. Świerzawa – 775,49 (310. – 83.)
20. Wojcieszów – 764,17 (317. – 177.)
21. Nowogrodziec – 761,06 (322. – 91.)
22. Mysłakowice – 690,75 (987. – 766.)
23. Piechowice – 676,39 (377. – 409.)
24. Mirsk – 672,23 (381. – 23.)
25. Osiecznica – 639,66 (1067. – 251.)
26. Olszyna – 530,36 (487. – 543.)
27. Zgorzelec (m) – 471,62 (229. – 160.)
28. Warta Bol. – 446,59 (1336. -1033.)
29. Lwówek Śl. – 430,72 (239. – 77.)
30. Lubawka – 425,62 (553. – 281.)
31. Lubań (m.) – 409,77 (248. – 232.)
32. Bolesławiec (m.) – 405,53 (251. – 142.)
33. Leśna – 395,12 (570. – 557.)
34. Siekierczyn – 394,47 (1382. – 1416.)
35. Stara Kamienica – 367,30 (1378. – 790.)
36. Kowary – 361,64 (583. – 549.)
37. Marciszów – 337,58 (1417. – 269.)
38. Platerówka – 325,81 (1439. – 1484.)
39. Janowice Wlk. – 311,99 (1454. – 1481.)
40. Zawidów – 290,71 (599. – 544.)
41. Bogatynia – 264,98 (604. – 481.)
42. Sulików – 237,75 (1492. – 1023.)

Czernichów – 49,02 (1523. – 1526.)