„Aleja gwiazd” oraz ujawnianie wizerunku złodzieja w mediach społecznościowych. Tak w markecie budowlanym walczą z plagą sklepowych kradzieży

Kradzieże w sklepach to zjawisko masowe. Nie zmieniają tego coraz bardziej rozbudowane systemy monitoringu, mniej lub bardziej dyskretna ochrona. Policja w Jeleniej Górze odnotowuje tygodniowo co najmniej kilka podobnych zdarzeń w mieście. Często zarządzający sklepami nie zgłaszają nawet takich przypadków, powątpiewając w sens takich działań. Duży sklep z branży budowlanej w Mysłakowicach z tym zjawiskiem walczy na swój sposób. Zorganizowano tam „aleję gwiazd”, gdzie na tablicy prezentowane są zdjęcia złodziei, a przed wejściem umieszczono ostrzeżenie. Sklep publikuje zdjęcia kradnących także na FB, stawiając im ultimatum.

Trochę jak u Barei

– Możemy pochwalić się dość dużą skutecznością w łapaniu złodziei sklepowych. Dzięki naszym działaniom straty wynikające z kradzieży na przestrzeni dwóch i pół roku, od kiedy sklep działa, zmniejszają się – mówi pan Grzegorz, kierownik sklepu PSB Mrówka w Mysłakowicach. Metoda przyjęta w mysłakowickim sklepie nie jest aż tak drastyczna jak w filmie Barei „Co mi zrobisz jak, mnie złapiesz”, gdzie kierownik sklepu (w tej roli Janusz Gajos) krępował delikwenta, przytrzymywał twarz, uwieczniał na zdjęciu, a następnie umieszczał na tablicy. W Mysłakowicach kadry pochodzą z monitoringu, a wizerunki złodziei są mniej rozpoznawalne, choć dla znajomych oczywiste. Przy wejściu do sklepu jest stosowne ostrzeżenie, w którym informuje się ewentualnych złodziei, że kradnąc godzą się na opublikowanie swojego wizerunku. – To też rodzaj zabezpieczenia prawnego, żeby nikt nie mówił, że nie wiedział, jakie będą konsekwencje – wyjaśnia kierownik mysłakowickiej Mrówki. Mimo tego nie raz przyłapany, ujawniony złodziej nie raz tłumaczy się nieświadomością. Ale potem już nie ma zmiłuj. W „alei gwiazd” znajdzie się tak czy inaczej. Informacje o złodziejach z ich wizerunkami cieszą się dużym zainteresowaniem klientów. Nic dziwnego, ma ona w jakimś sensie także charakter towarzyski, jeśli się okaże że słabość do cudzesów wykazał sąsiad czy znajomy… – Ostatnio taką wiadomość przeczytało 21 tysięcy użytkowników. Ale gdy sprawa zostanie uregulowana, wiadomość jest zdejmowana z FB. Zdjęcia nie znikają natomiast z „alei gwiazd” – mówi pan Grzegorz.

Kradną zwyczajni ludzie

Co ludzie kradną? Przedstawiciele sklepu odpowiadają krótko: wszystko. Najczęściej jest to drobnica, sitko za 2 zł, uszczelki, worki do odkurzacza, nawóz do kwiatków itd. Najwartościowsza rzecz jaka została skradziona w tutejszym sklepie to wiertarka o wartości 600 zł. Złodziei sklepowych do przywłaszczania drobiazgów za kilka złotych ośmiela domniemanie, że przy podobnych wartościach nikt nie będzie z determinacją ścigał sprawców. W przypadku sklepu pod kierownictwem pana Grzegorza to mylne założenie.

Kto kradnie? Rzadko są to złodzieje „zawodowi”. Najczęściej są to zwykli obywatele, którzy ulegli dzikiej pokusie, chęci wzięcia udziału w hazardowej rozgrywce. Ostatnio drobiazg za kilka złotych ukradł właściciel pobliskiego pensjonatu, przedtem za paczuszkę z nawozem próbował nie zapłacić syn nauczycielki z pobliskiej szkoły. – Złodziej wygląda jak każdy z nas, ale po kilku latach pracy w handlu, personel potrafi rozpoznać osobę, która chce wynieść coś ze sklepu bez płacenia. To trudno wytłumaczyć, ale tak jest. Takie rozpoznanie potwierdza się w 80 proc. – mówi pan Grzegorz. Jest też grupa złodziei, która podejmuje decyzję o schowaniu jakiegoś przedmiotu impulsywnie, nagle. Tych wyczuć najtrudniej. Tak czy inaczej wydaje się, że przy kradzieży drobnych rzeczy za kilka złotych ryzyko wstydu przy ujawnieniu kradzieży jest niewspółmierne do korzyści przy udanej operacji. Po co to ludzie robią? – Psychologię złodzieja naprawdę ciężko rozgryźć. To chyba potrzeba jakiejś adrenaliny, gry, zabawy. Bo jak wytłumaczyć zachowanie naszej stałej klientki, która kupuje u nas regularnie węgiel, płacąc po kilkaset złotych tygodniowo, nagle próbuje ukraść małe sitko? – analizuje kierownik mysłakowickiej Mówki. W tym przypadku sklep wobec klientki wykazał wyjątkowe miłosierdzie. Przy jej następnej wizycie po prostu poproszono panią, aby uregulowała płatność za sitko zabrane podczas poprzednich zakupów.

– W większości przypadków drobnych kradzieży sprawę załatwiamy sami, prosimy o uiszczenie rachunku – mówi przedstawiciel sklepu. Często karą jest uiszczenie ceny pomnożonej przez dwa. Rzadko zdarza się, żeby miejscowy okazjonalny złodziej osobiście przyszedł załatwić sprawę, stawić czoła sytuacji, wstydowi. Zwykle załatwia to za niego bardzo zawstydzony bliski z rodziny.

…i szajki

W Mysłakowicach dużych zorganizowanych kradzieży nie odnotowano, ale w innych sklepach grupy PSP Mrówka zdarzało się, że w jeden dzień zginęło towaru na 10 tys. zł. Pani Jola, była kierowniczką w dyskoncie spożywczym i miała do czynienia ze zorganizowana grupa złodziei. – Taka grupa przygotowuje cały scenariusz, rozpisuje scenki i działa według takiego planu – opowiada. W przypadku, z którym się spotkała zaangażowanych było czworo złodziei. Najpierw wyładowali koszyk drogimi produktami (drogie alkohole, łosoś, wędliny, kawa i słodycze) o wartości około 1,5 tys. zł, a następnie zbliżyli się do drzwi wejściowych. Na ich znak ustawiony przedtem w kolejce do kas osobnik „zemdlał”, wywołując poruszenie personelu i klientów, ściągając całą uwagę. Wezwano pogotowie. Po kilku chwilach pojawiał się kolejny członek szajki u drzwi wejściowych, uruchamiając czujnik i umożliwiając wyjście z pełnym wózkiem, z pominięciem kas. Kilka dni potem podobny złodziejski scenariusz zrealizowano w innym dyskoncie na jeleniogórskim Zabobrzu.

Pandemia sprzyja złodziejom

Chodzenie w maseczkach utrudnia rozpoznanie twarzy złodzieja, kiedy personel analizuje nagrania monitoringu. Nieuczciwi klienci, którzy jednak na to za bardzo liczyli, często się zdziwili. Monitoring obejmuje bowiem także parkingi wokół sklepów. Tutaj z kolei tożsamość podejrzanego często pomagała ustalić rejestracja samochodu, którym odjeżdżał. Nie jest dobrym zabezpieczeniem dla złodzieja mocno czapka naciągnięta czy kaptur. Tacy osobnicy od wejścia wzbudzają podejrzenie i są szczególnie obserwowani. Gdyby szukać okoliczności sprzyjających złodziejom sklepowym, to z pewnością są to te okresy w roku, gdzie pogoda wymusza na nas zakładanie kurtek, większych okryć. Łatwiej wówczas coś ukryć pod ubraniem.

Policja? Nie zawsze skutecznie

Zarządzający mysłakowickim sklepem policje o kradzieżach informują w najtrudniejszych przypadkach, kiedy wypracowane w sklepie metody nie zadziałają. Kilkuzłotowymi wykroczeniami nikt się poważnie nie zajmuje.

– Pamiętam jak dwóch złodziei uciekło z alkoholem ze sklepu, a ja zdążyłam spisać numery rejestracyjne samochodu i natychmiast zadzwoniła na policje informując, w którym kierunku pojechali. Usłyszałam, że teraz to nie ma kto pojechać, a czy nagrania są, a to, a tamto. To zniechęcające – mówi była kierowniczka dyskontu spożywczego. Przypomina tez sobie, jak złapany w sklepie złodziej był pilnowany przez ochroniarza w pomieszczeniu socjalnym i funkcjonariusze dotarli na miejsce ponad dwie godziny po zgłoszeniu. Takie sytuacje tworzą dodatkowe komplikacje innym razem, złodziej sklepowy pilnowany przez ochroniarza na zapleczu sklepu po kilkudziesięciu minutach oczekiwania na policjantów, uparł się, ze musi zapalić papierosa. Pracownik ochrony nie zgodził się, ale podejrzany zignorował zakaz i mimo wszystko odpalił wyrób tytoniowy. – Na to pan z ochrony wziął gaśnicę i potraktował nią zapalonego papierosa, a przy okazji palacz… – pani Jola śmieje się na wspomnienie tej sytuacji.

– Kradzieży sklepowych jest sporo. Nie ma tygodnia, żebyśmy kogoś nie zatrzymali. Czasem to kilka osób. Są osoby, które próbują się w ten sposób utrzymać, kradną na sprzedaż. Najczęściej w sklepach kradną alkohole, perfumy, narzędzia – mówi podinsp. Edyta Bagrowska. Zaznacza, że nawet jeśli złodziej kradnie towar za kwotę mniejszą niż granica odróżniająca wykroczenie od przestępstwa, to w przypadku kilku takich zdarzeń, kwalifikowane jest to jako czyn ciągły i sprawca jest oceniany jako przestępca. Więc jeśli są trzy zgłoszenia kradzieży na niewielką kwoty dotyczące jednej osoby, to i tak będzie odpowiadał jak za przestępstwo.

Sławomir Sadowski