Karkonoski Park Narodowy podpisał umowę z wykonawcą wystawy „Klimatyczne Karkonosze”, która będzie jedną w głównych atrakcji powstającego Centrum Edukacyjno-Przyrodniczego KPN Pałac Sobieszów. Przed nami trzeci, ostatni etap wielkiej rewitalizacji kompleksu.
Niemal 9 lat temu dawny majątek ordynacji Schaffgotschów w Sobieszowie stał się własnością Karkonoskiego Parku Narodowego – przez ten czas Park zmagał się z wieloma trudnościami wynikającymi z braku możliwości pozyskania funduszy zewnętrznych, przestojami na budowie, rosnącymi cenami materiałów i usług budowlanych oraz skomplikowanymi rozliczeniami w projektach. Pomimo tych przeszkód, udało się dojść do momentu, w którym coraz śmielej myślimy o otwarciu Centrum Edukacyjno-Przyrodniczego KPN – Pałac Sobieszów i planujemy je na pierwszą połowę 2023 roku.
Założenia przedsięwzięcia
Już na poziomie planowania całości inwestycji, budowa Centrum została podzielona na trzy etapy. Pierwszy z nich obejmował prace koncepcyjne oraz przygotowanie i realizację projektów budowlanych i wykonawczych dla sieci zewnętrznych i części budynków. Zaprojektowano wówczas nie tylko przebudowę Pałacu i Domku Ogrodnika, ale też zagospodarowanie wokół Pałacu oraz wzniesienie nowej konstrukcji tzw. Elektrycznej Stodoły. W etapie II przeprowadzono remont i przebudowę Wielkiej i Małej Stajni, budowę od podstaw Budynku Wejściowego oraz parkingu od strony pętli autobusowej na ul. Cieplickiej. Ten etap prac obejmuje również kompleksowe wykonanie dwóch stałych ekspozycji. Pierwsza z nich, zwana edukacyjną, dotyczy historii rodu Schaffgotschów i sposobu, w jaki gospodarowali oni Karkonoszami przez wieki. Ta wystawa znajdzie się na parterze Pałacu, zajmując ok. 550 metrów kwadratowych. Druga to ekspozycja przyrodnicza, zatytułowana „Klimatyczne Karkonosze” zostanie zainstalowana w budynku Wielkiej Stajni – na dwóch piętrach przewidziano na nią ok. 1600 metrów kwadratowych. W sześciu dużych salach ekspozycyjnych zwiedzający będą mogli stać się obserwatorami i badaczami przeróżnych zjawisk przyrodniczych występujących w Karkonoszach, doświadczyć zmienności górskiej pogody, odwiedzić las nocą, a także udać się w górską wędrówkę przez wszystkie piętra klimatyczne naszych gór.
Na realizację obu wystaw Karkonoski Park Narodowy zabezpieczył prawie 18 mln złotych. Na prowadzeniu długiego i mozolnego postępowania przetargowego upłynęła cała jesień. Do realizacji wystaw zgłosiło się kilka dużych, renomowanych firm, które realizowały największe przedsięwzięcia w dużych muzeach w Polsce w ostatnich latach. Po skrupulatnej i drobiazgowej ocenie w postępowaniu pracownicy KPN wybrali jednego wykonawcę do obu wystaw. Konkurencja nie zgodziła się jednak z decyzją i skorzystała z przysługującego jej prawa do odwołania się od decyzji. Postępowanie w Krajowej Izbie Odwoławczej oraz oczekiwanie na uzasadnienie i uprawomocnienie wyroku zajęło kilka tygodni. Izba potwierdziła prawidłowość wyboru wykonawcy wystawy przyrodniczej „Klimatyczne Karkonosze”, ale w przypadku ekspozycji edukacyjnej nakazała powtórzyć czynność wyboru wykonawcy.
Klimatyczne Karkonosze
Umowę w sprawie wystawy „Klimatyczne Karkonosze” Park podpisał 4 lutego br. Wykonawca – wrocławska firma Alfa-Edgar ma teraz 12 miesięcy na zrealizowanie projektu, czyli opracowanie szczegółowych merytorycznych treści do poszczególnych sal i stanowisk, zakup i montaż sprzętu multimedialnego oraz oświetlenia ekspozycyjnego, przygotowanie tłumaczeń na języki czeski, niemiecki i angielski oraz zabudowę scenograficzną całej wystawy. Wykonawca, w ramach podpisanej umowy, ma też wyposażyć parter Budynku Wejściowego, gdzie znajdzie się centrum obsługi gości – recepcja, szatnie, toalety, sklepik z pamiątkami.
Otoczenie Pałacu i Elektryczna Stodoła
Dział zamówień publicznych KPN oraz pracownicy odpowiedzialni za realizację inwestycji mają pełne ręce roboty – oprócz powtórzenia czynności wyboru wykonawcy wystawy edukacyjnej do Pałacu, jednocześnie przygotowali i ogłosili przetarg na zagospodarowanie terenu przy Pałacu, które obejmie wykonanie nawierzchni ścieżki edukacyjnej, nawierzchni dojazdów i miejsc parkingowych, a także dojazdów dla osób z niepełnosprawnościami. W ramach realizacji zamówienia zostanie także naprawiony mur w bezpośrednim sąsiedztwie ścieżki, jej oświetlenie oraz całe wyposażenie merytoryczne. Gościom Centrum Edukacyjno-Przyrodniczego w wędrowaniu ścieżką edukacyjną będzie pomagał specjalnie zaprojektowany zeszyt historyczny „Zostań Zarządcą majątku Schaffgotschów”.
Wraz z zakończeniem prac przy Elektrycznej Stodole w grudniu 2021 r., z terenu przy Pałacu zniknął ciężki sprzęt budowlany. Mimo to w Centrum Edukacyjno-Przyrodniczym nadal toczą się różne prace. W najbliższych dniach wyposażymy w meble Domek Ogrodnika, do którego niebawem zostanie przeniesiona siedziba Straży Parku. Przygotowujemy się również do przetargu na wyposażenie meblowe dwóch pałacowych pięter, które będą pełniły funkcję administracyjną KPN. Chcemy przenieść siedzibę Dyrekcji do Pałacu do końca 2022 r. No i cały czas żmudnie rozliczamy wydatki, a montaż finansowy całego przedsięwzięcia jest bardzo skomplikowany – mamy 12 różnych źródeł finansowania, m. in z Programu Infrastruktura i Środowisko, z Projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego, Programu Interreg Polska-Saksonia, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Co jeszcze przed nami?
Do zakończenia budowy Centrum Edukacyjno-Przyrodniczego potrzebujemy jeszcze czasu. Przed pracownikami KPN stoją zadania dot. realizacji III etapu inwestycji, m.in. pozyskanie środków zewnętrznych na remont i przebudowę budynku dawnej bursy, stojącej tuż przy ul. Karkonoskiej, która pierwotnie była domem zarządcy majątku Shaffgotschów. Według projektów Bursa będzie pełniła rolę hotelowo-edukacyjną – z miejscami noclegowymi dla 60 osób oraz dwiema pracowniami edukacyjnymi na parterze: kulinarną (pełniącą też funkcję kuchni dla nocujących gości) oraz plastyczną. Jak tylko zostaną uruchomione programy finansowe z nowej perspektywy unijnej 2021-27, KPN będzie szukał możliwości pozyskania pieniędzy na realizację tej inwestycji. Nie będzie to zadanie proste – za każdym razem trzeba wpisać się ze swoim przedsięwzi19ęciem w priorytety danego programu, a i park narodowy nie zawsze może być beneficjentem w każdym projekcie.
Przy przebudowie Bursy, KPN chce przywrócić jej pierwotną bryłę: odtworzyć dużą bramę wjazdową w budynku, która otwierała widok na Pałac. Pracownicy Parku będą też starali się pozyskać pieniądze na dokończenie remontu Spichlerza, budynku sąsiadującego z nową Elektryczną Stodołą. Ze środków własnych Parku pod koniec 2019 r. udało się wyremontować dach budynku. Kolejnym krokiem ma być remont elewacji oraz stolarki drzwiowej i okiennej. Docelowo Spichlerz ma być wynajmowany lokalnym twórcom i producentom, którzy będą mogli oferować w tym miejscu swoje towary.
Sporo pracy wymaga także teren wewnątrz kompleksu. Tu zaplanowaliśmy sporo atrakcji – ogród dydaktyczny, ścieżkę edukacyjną, plac zabaw inspirowany Karkonoszami. Oświetlenie, alejki, wewnętrzne drogi dojazdowe, mała architektura czy19 nasadzenie roślinności to także spore przedsięwzięcie. Mamy tutaj wszystkie potrzebne projekty i pozwolenia, ale również czekamy na rozpoczęcie naboru wniosków w nowych programach funduszy unijnych, dzięki którym mamy nadzieję sfinansować te zadania.
Już niebawem
Dopełniamy wszelkich formalności, które dadzą nam pozwolenie na użytkowanie ukończonych budynków, będziemy mogli je wtedy częściowo wykorzystywać na różne wydarzenia. Przed nami na pewno wernisaż małej wystawy pt. „Karkonosze” w sali konferencyjnej w Małej Stajni, która już czeka gotowa na gości. Na wystawę składa się 10-minutowy film opowiadający o dziedzictwie przyrodniczym i kulturowym Karkonoszy oraz elementy graficzne, które ozdobiły salę. Wystawa powstała w ramach realizacji projektu „Śląsk – wspólne dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe” z programu Interreg Polska – Saksonia 2014-20 i po otwarciu Centrum Edukacyjno-Przyrodniczego KPN – Pałac Sobieszów, będzie dostępna dla zwiedzających w czterech wersjach językowych – polskim, czeskim, niemieckim i angielskim.
W miarę możliwości będziemy chcieli wykorzystywać nasze sale warsztatowe w Budynku Wejściowym na organizację części zajęć, które poprowadzimy jako partner projektu „Żyj, mieszkaj, pracuj w Jeleniej Górze”, którego głównym beneficjentem jest Miasto Jelenia Góra. Karkonoski Park Narodowy poprowadzi zajęcia wpisujące się w szeroko rozumianą edukację ekologiczną, tj. warsztaty krawieckie „Przerób – nie wyrzucaj” oraz warsztaty stolarskie „Napraw – nie wyrzucaj”, na które zaprosimy jeleniogórzan, by promować idee recyclingu i upcyclingu w celu ograniczania nadmiernej produkcji odpadów.
Mamy nadzieję, że Centrum Edukacyjno-Przyrodnicze KPN – Pałac Sobieszów będzie już w niedługiej przyszłości pełniło funkcję nie tylko ośrodka edukacji ekologicznej, ale również centrum aktywności społecznej, wydarzeń kulturalnych, ciekawych spotkań oraz imprez plenerowych. A na pierwsze z nich z przyjemnością zaprosimy Państwa już w przyszłym roku. Postępy z prac przy budowie Centrum można śledzić na bieżąco na naszej stronie www.kpnmab.pl, w zakładce „Pałac Sobieszów”.
Anna Szwałek
Karkonoski Park Narodowy
