Ponad 94 mln zł wyniesie dofinansowania z unijnego programu FEnIKS na popowodziową odbudowę cieków Miedzianka i Witka. Inwestycja, której zakończenie planowane jest na koniec 2028 roku, zapewni ochronę przed powodzią dla około 25 tysięcy mieszkańców oraz strategicznej infrastruktury, w tym Kopalni Węgla Brunatnego Turów.
Projekt popowodziowej odbudowy cieków Miedzianka i Witka, realizowany na terenie gmin Bogatynia i Zgorzelec w województwie dolnośląskim, obejmuje m.in. modernizację wałów przeciwpowodziowych i urządzeń wodnych oraz działania renaturyzacyjne.
– Celem projektu jest zapewnienie skutecznej ochrony przeciwpowodziowej dla mieszkańców miejscowości Radomierzyce oraz miasta Bogatynia, a także zabezpieczenie zabudowy i infrastruktury – w tym strategicznie ważnej Kopalni Węgla Brunatnego Turów – przed skutkami wysokich stanów wód. Wzmocnimy ochronę licznych obiektów o wysokiej wartości historyczno-kulturowej, w tym zespołu pałacowo-parkowego z XVIII wieku w Radomierzycach, wpisanego do rejestru zabytków. W sumie zwiększymy bezpieczeństwo około 25 tysięcy mieszkańców – zaznacza Marcin Jarzyński, zastępca prezesa Wód Polskich ds. ochrony przed powodzią i suszą.
Przedsięwzięcie ma charakter ponadregionalny i transgraniczny – jego oddziaływanie obejmuje również obszary po stronie czeskiej i niemieckiej, co podkreśla jego znaczenie w kontekście współpracy międzynarodowej w zakresie ochrony przed klęskami żywiołowymi.
Projekt łączy funkcje ochrony przeciwpowodziowej z działaniami na rzecz poprawy stanu ekologicznego rzek, przyczyniając się do zwiększenia odporności środowiska wodnego oraz bezpieczeństwa lokalnych społeczności. Szacunkowy koszt realizacji wynosi 120 mln zł. Zakończenie prac planowane jest na 2028 rok.
W ramach projektu odbudowy rzeki Miedzianka, zaplanowano szereg działań mających na celu poprawę ochrony przeciwpowodziowej oraz przywrócenie naturalnych funkcji cieku. Obecnie rzeka Miedzianka jest w całości uregulowana, dlatego projekt zakłada działania przeciwpowodziowe, które pozwolą lepiej wkomponować inwestycję w krajobraz. Wśród planowanych rozwiązań znajdują się m.in. odcinkowe poszerzenie koryta, budowa i nadbudowa ścian oporowych oraz umocnienie brzegów z wykorzystaniem materiałów naturalnych, co sprzyja zachowaniu walorów krajobrazowych i ekologicznych terenu.
– Dzięki tym działaniom poprawimy przepływ wód oraz zabezpieczymy brzegi przed erozją, zwiększając odporność infrastruktury na ekstremalne zjawiska pogodowe. Przełoży się to bezpośrednio na skuteczniejszą ochronę terenów zamieszkałych oraz kluczowej infrastruktury technicznej – podkreśla Stanisław Longawa, dyrektor RZGW we Wrocławiu.
Szczególny nacisk położono na modernizację istniejących stopni i progów – zostaną one przebudowane na bystrza kamienne, co umożliwi swobodną migrację organizmów wodnych i znacząco poprawi ciągłość ekologiczną cieku. Dzięki temu zlikwidowane zostaną przeszkody na drodze migracyjnej ryb i innych gatunków wodnych.
– Zachowamy naturalne procesy korytotwórcze, w tym meandry i zastoiska, a także zadbamy o urozmaiconą strukturę dna i stref brzegowych poprzez utworzenie odsypisk oraz pozostawienie nieubezpieczonych odcinków brzegów. Dzięki tym działaniom rzeka Miedzianka odzyska bardziej naturalny charakter, co przełoży się na poprawę warunków siedliskowych dla organizmów wodnych i przybrzeżnych, zwiększenie bioróżnorodności oraz wzmocnienie funkcji ekologicznych cieku – dodaje Jacek Drabiński, zastępca dyrektora RZGW we Wrocławiu ds. ochrony przed powodzią i suszą.
Inwestycja na rzece Witka znacząco zwiększy poziom ochrony przed skutkami powodzi, szczególnie dla mieszkańców miejscowości Radomierzyce oraz znajdującego się tam zespołu pałacowo-parkowego z XVIII wieku. Modernizacja wału przeciwpowodziowego na długości ok. 840 metrów pozwoli na podwyższenie jego korony, co zwiększy jego skuteczność w przypadku wystąpienia wezbrań wód. Dodatkowo przebudowa kanału ulgi na odcinku ok. 690 metrów poprawi przepustowość i funkcjonalność tego obiektu, pełniącego kluczową rolę w odprowadzaniu nadmiaru wód w czasie intensywnych opadów.
Jednocześnie projekt uwzględnia szereg działań renaturyzacyjnych, które mają na celu przywrócenie bardziej naturalnego charakteru kanału ulgi rzeki Witka i poprawę jego funkcji ekologicznych. Zachowane zostaną istniejące meandry i zastoiska, co umożliwi utrzymanie naturalnych procesów korytotwórczych. Brzegi i dno kanału ulgi będą umacniane odcinkowo, z wykorzystaniem naturalnych materiałów, takich jak głazy, konary czy karpiny. Wprowadzenie tych elementów zwiększy różnorodność siedliskową, poprawi warunki bytowe dla organizmów wodnych i przybrzeżnych oraz pobudzi korzystne procesy biologiczne i fluwialne. Dodatkowo, zaplanowano utworzenie co najmniej czterech zatoczek wodnych, które poprawią drożność biologiczną i zapewnią ciągłość korytarza migracyjnego. Zachowany zostanie również naturalny układ bystrze–ploso, a struktura dna zostanie zróżnicowana poprzez wprowadzenie głęboczków i wypłyceń, co dodatkowo wzbogaci środowisko wodne i przyczyni się do odbudowy lokalnej bioróżnorodności.
Oba cieki doprowadziły nie tak znowu dawno do olbrzymich katastrof żywiołowych podczas powodzi w 2010 r.
Po nagłych opadach w rejonie Niedowa, Radomierzyc i Bogatyni płynąca przez miasto Miedzianka osiągnęła ekstremalnie wysoki poziom prawie sześciu metrów i płynąc ulicami miasta zdewastowała je. 12 budynków zostało całkowicie zniszczonych a 600 zostało uszkodzonych.
Te same opady doprowadziły do katastrofy na Witce, gdy zbiornik uległ przepełnieniu. W ciągu trzech godzin jezioro przyjęło masy wody dwukrotnie przekraczające jego pojemność. Woda przelała się przez koronę zapory i rozmyła ją. Fala spiętrzonej wody dotarła do nasypu kolejowego, a po przerwaniu go zalała Radomierzyce. Fala po rozmyciu zapory porwała wtedy samochód ówczesnego starosty zgorzeleckiego; starosta i jego kierowca ratowali się przez godzin trzymając się drzew. Katastrofa na Witce doprowadziła też do zalania elektrowni i mocno zagroziła kopalni, z której ewakuowano górników. Skutkiem tych katastrof była śmierć czterech osób.
Można mieć nadzieje, że prace zaprojektowane przez Wody Polskie mocno ograniczą takie zagrożenia w przyszłości.
Na podst. inf. Wód Polskich
