Dolny Śląsk to najbogatszy w zabytki region Polski. Większość z nich niszczeje bo brakuje środków na ich ratowanie. Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków Oddział Dolnośląski apeluje o zwiększenie budżetu Dolnośląskiego Konserwatora Zabytków na udzielane dotacje na prace budowlane i konserwatorskie obiektów zabytkowych. Ten apel dotyczy także tysięcy zabytków z naszego regionu.
Apel został opublikowany na portalu petycjeonline. SKZOD prosi o jego podpisywanie i udostępnianie
Poniżej treść petycji
Jako mieszkańcy Dolnego Śląska, osoby świadome wartości kulturowych naszego regionu oraz bezspornego faktu jego największego w skali kraju nasycenia zabytkami ponadprzeciętnej wartości, apelujemy o wyrównanie szans dla dolnośląskich zabytków i ich posiadaczy oraz zarządców, poprzez przywrócenie finansowania prac konserwatorskich i robót budowlanych w wysokości 9 mln zł w budżecie Wojewody Dolnośląskiego.
Przyjęty budżet Państwa na 2023 rok jest cofnięciem stanu finansów w tym obszarze do poziomu sprzed 2022 roku, przez odjęcie funkcjonujących wcześniej 7 mln zł; tym samym jest to powrót do ubogiej puli 2 mln zł z budżetu Wojewody Dolnośląskiego na rok 2023 w części przeznaczonej na finansowanie opieki nad zabytkami.
Budżet opiewający w latach 2017-18 na ok. 780 tys. zł, podniesiony w latach 2019-21 do ok. 2 mln zł, osiągnął w 2022 roku wysokość 9 mln złotych. To pozwoliło Dolnośląskiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków bardziej realnie w zeszłym roku potraktować zadanie organu dofinansowania opieki nad zabytkami i wspomóc posiadaczy zabytków – dość powiedzieć, że niemal wszyscy z beneficjentów w 2022 roku otrzymali dotacje w wysokości, o jaką wnioskowali. Sukces ten osiągnięty został dzięki ogromnemu poparciu Generalnego Konserwatora Zabytków, wielu senatorów, posłów, środowisk, organizacji oraz innych podmiotów związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego Dolnego Śląska i wszystkich, którym na sercu leży dobro dolnośląskich zabytków. Co istotne – podstawową argumentacją za przyznaniem koniecznych środków był – i pozostaje do dziś – bezsporny i nie podlegający dyskusji fakt ogromnego, największego w kraju nasycenia Dolnego Śląska substancją zabytkową oraz jej wyjątkową jakością, skupiająca w swym zasobie nie tylko zabytki początków państwa polskiego, ale także ogromnie zróżnicowany zbiór zabytków wszystkich epok i stylów w ich najlepszym wydaniu, autorstwa światowych twórców. Co ważne – stan ten nie zmienił się do dziś in minus – wręcz przeciwnie, zasób ten powiększa się nieustająco dzięki postępującym wpisom do rejestru zabytków. Nadmienić trzeba, że są to środki doskonale napędzające gospodarkę kraju – prace konserwatorskie i roboty budowlane prowadzone są z użyciem krajowych materiałów i przez ekipy polskich pracowników.
Odjęcie wywalczonych środków w wysokości 7 mln zł, doskonale funkcjonujących w budżecie centralnym i umożliwiających w 2022 roku skuteczną realizację polityki konserwatorskiej na Dolnym pozostaje bez precedensu w historii finansowania zabytków.
Według ostatnich statystyk zasób zabytków Dolnego Śląska pozostaje zespołem najbogatszym w kraju – wpisanych do rejestru zabytków mamy 8157 zabytków nieruchomych, 37036 zabytków ruchomych i 1492 zabytki archeologiczne, co stanowi ok jednej czwartej zasobu zabytków Polski.
Najprostsza arytmetyka, podobnie jak ustalenia badaczy, wskazuje na stałe niedofinansowanie zabytków Dolnego Śląska – dzieląc zbiór obejmujący tylko zabytki nieruchome i ruchome przez obecną kwotę 2 mln z tegorocznego budżetu wojewody, otrzymamy wynik w postaci ok. 45 zł na jeden zabytek.
I pamiętajmy – mówimy tylko o tych posiadaczach zabytku, którzy wykazują się wolą opieki i podejmują trud starań o dofinansowanie i realizację zadania, mówimy w kontekście istnienia budżetów innych województw o pułapie w obszarze dotacyjnym sięgającym przykładowo 24 mln zł, 10 mln zł, lub 9 mln zł na dofinansowanie prac konserwatorskich i robót budowlanych.
Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w 2021 roku dofinansował prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy łącznie 41 zabytkach, w tym 17 ruchomych i 24 nieruchomych. W 2021 roku łącznie do DWKZ wpłynęło 218 wniosków o dofinansowanie prac, 106 wniosków oceniono jako wymagających podjęcia pilnych prac – 65 z nich nie otrzymało dotacji ze względu na brak środków. Łączna wnioskowana kwota dotacji w 2021 roku wyniosła 30 347 492, 53 zł.
W 2022 roku do Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wpłynęło 217 wniosków o udzielenie dotacji celowej na dofinansowanie planowanych do przeprowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach ruchomych i nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków), 92 z nich oceniono jako wymagających podjęcia pilnych prac. Łączna wnioskowana kwota dotacji wynosiła w 2022 roku ok. 43 mln. zł. (43 142 492,26 zł.). Zwiększenie w 2022 roku środków na dofinansowanie prac przy dolnośląskich zabytkach o dodatkowe 7 000 000 zł., do łącznej puli około 9 000 000 zł, pozwoliło na przyznanie środków dla 66 zabytków, w tym 36 nieruchomych 30 ruchomych.
W 2023 roku do Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatoria Zabytów wpłynęły 194 wnioski o dofinansowanie prac konserwatorskich i robót budowlanych przy zabytkach na łączną kwotę 51 140 470,33 zł. Organ przyznał 26 dotacji dla najbardziej potrzebujących zabytków regionu w wysokości 1 760 000 zł.
W świetle powyższego uprzejmie prosimy o rozważenie kwestii dotyczącej budżetu Wojewody Dolnośląskiego w części związanej z dofinansowaniem prac konserwatorskich i robót budowlanych przy zabytkach, poprzez przywrócenie – w jakiejkolwiek formule budżetowej – istniejącej w 2022 roku w budżecie dodatkowej kwoty 7 mln zł, i tym samym zagwarantowanie stałego finansowania zabytków województwa na poziomie 9 mln zł, jako niezbędnego do prawidłowej realizacji ustawowego zadania finansowania opieki nad zabytkami Dolnego Śląska.
Jako posiadacze zabytków, ich zarządcy i opiekunowie, obciążeni obowiązkiem utrzymania zabytków, ich remontowania i rewaloryzacji, czujemy się w dyskryminowani i porzuceni w tym obszarze w sposób bezprecedensowy w kraju, szczególnie w kontekście ogromnego wzrostu cen materiałów i robocizny, niezbędnych dla wykonywania tych obowiązków. Niezależnie od braku logiki rozdziału środków w skali kraju trzeba stwierdzić, że bez wsparcia Państwa nie jesteśmy w stanie zapewnić odpowiedniej opieki zabytkom Dolnego Śląska.
Obecny pułap finansowania pozostaje sytuacją pozbawioną precedensu i logiki, niesprawiedliwą wobec wartości zabytków naszego regionu, i jest ogromną szkodą dla dolnośląskiego dziedzictwa, które z takim trudem wspólnymi siłami podnosimy ku świetności.
Fot. domena publiczna
