Z oszustami da się wygrać (choć trwa to lata)

Bernard Żernik i Mariusz Sajkowski (reprezentujący zmarłego ojca) wygrali z naciągaczami z poznańskiej firmy Kiddy Island Polska, którzy przed ponad dwoma laty namówili ich na zakup horrendalnie drogich produktów. Lubański Sąd Rejonowy wymierzył kary naciągaczom, a poszkodowanym przyznał rekompensaty.

Skierowane do seniorów pokazy „magicznego” sprzętu – pościeli uwalniających od wszelkich dolegliwości reumatycznych, niezniszczalnych garnków, pozwalających gotować służące zdrowiu potrawy, preparatów uwalniających od wszelkich dolegliwości i innych rzekomo ratujących zdrowie produktów – wciąż prowadzą w Polsce dziesiątki firm. Nie pomagają działania nakładającego milionowe kary Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta, bo takie firmy likwiduje się, przekształca, powstają nowe. Cel jest jeden: nakłonić uczestników prezentacji, pokazów czy bezpłatnych badań do zakupu za kilka lub kilkanaście tysięcy złotych produktów wartych wielokrotnie mniej.

Tak właśnie przed dwoma laty stało się w Lubaniu.

„Wygrali” spłatę rat przez pięć lat

Jedna z takich firm – poznańska Kiddy Island Polska – w lutym 2020 r. pojawiła się w Lubaniu. Jej przedstawiciele trafili do m.in. do Bernarda Żernika, 70-letniego, niedosłyszącego emeryta, z emeryturą niewiele przekraczającą 1200 zł.

– Wydzwaniali do mnie kilka razy. We wtorek, środę, potem jeszcze w sobotę. Za każdym razem mówili, jaka to wspaniała okazja, że będą nagrody – opowiadał pan Bernard. – Postanowiłem pójść, bo to zawsze jakaś okazja, żeby spotkać się z ludźmi. Spotkanie było w sali konferencyjnej lubańskiego Tretu. Przyszło kilkanaście osób. Już na początku kazali podpisać, że chcę wziąć udział w losowaniu nagród. Potem coś opowiadali o tych wszystkich produktach, które mieli, ale niewiele słyszałem, bo nie wziąłem aparatu słuchowego. Później odbyło się losowanie i powiedzieli, że to ja wygrałem. Były brawa i przyniesiono mnóstwo rzeczy, które niby wygrałem – pościel, poduszki, odkurzacz, zestaw naczyń, wyciskarkę. Nie chciałem tego brać, ale powiedzieli, że przecież wygrałem i powinienem się cieszyć, a nie narzekać. Dali mi do podpisu pokwitowanie odbioru nagród, zapakowali to wszystko do samochodu i zawieźli mi do domu. Dopiero tam zorientowałem się, że za to wszystko trzeba płacić, i to niemało.

Dokumentem, który podpisał pan Bernard, była umowa sprzedaży na raty w Alior Banku. Wartość „wygranych” produktów określono na 9600 zł, a kwotę rozłożono na 60 rat po 281 zł; łącznie ponad 13 tys. zł. Tyle, że gdy wczytać się w drobny druczek pozostałych zapisów umowy, okazuje się, że kredyt nie został udzielony. Umowa zobowiązuje nabywcę do osobistego zaciągnięcia kredytu w banku, a w przypadku jego nieuzyskania – do jednorazowej zapłaty należności po miesiącu. Ta piętrowa manipulacja oznaczałaby zapewne dla pana Bernarda, że po kilku miesiącach dowiedziałby się o niespłaconej należności i pewnie jakichś horrendalnych odsetkach do spłacenia.

Uczestnikiem lubańskiego spotkania był też ponad 80-letni Bernard Sajkowski. Poszedł na pokaz, towarzysząc sąsiadce, namówionej do udziału telefonicznie. On już na spotkaniu wpłacił 100 zł, by móc wziąć udział w losowaniu nagród. I oczywiście też „wygrał”: materac leczący, nowoczesny odkurzacz bezprzewodowy i leczniczą pościel z zagłówkami.

– Poproszono jedną z uczestniczek, do garnka wrzucono karteczki z nazwiskami i ta pani losowała. Wyciągnęła Benka i mnie. Ale się ucieszyłem, jak cały stół wyłożyli tymi nagrodami. Przecież ja nic nigdy w życiu nie wygrałem… – opowiadał Bernard Sajkowski – Potem zapakowali to wszystko do samochodu i zawieźli mi do domu. Tam mi powiedzieli, że za to wszystko trzeba zapłacić. I najlepiej od razu, na ich konto, żeby nie było odsetek.

Pan Sajkowski, przerażony tym, co się stało, i przekonany, że nie ma odwrotu, w poniedziałek po sobotniej prezentacji pobiegł do banku, żeby wpłacić prawie 10 tys. zł. Uratował go kasjer, który zorientował się w charakterze wpłaty. Powiedział, że emeryt wcale nie musi, wręcz nie powinien wpłacać oszczędności całego życia, bo sytuacja wygląda na oszustwo, a z umowy można się wycofać w ciągu 14 dni.

Obu panom Bernardom pomógł działający na rzecz biednych i wykluczonych, lubański społecznik, Leszek Hardziej. Razem poszli do Powiatowego Rzecznika Praw Konsumenta, który wskazał, jak formalnie wycofać się z umowy. Stosowne oświadczenie zostało wysłane na adres firmy, gdzie odesłano też kosztowne „nagrody”. Za kuriera panowie musieli jednak zapłacić, po 140 zł. To jednak był niezbyt duży koszt w porównaniu z możliwymi konsekwencjami.

Żołnierzy ukarano, generałowie bezkarni

Obaj panowie złożyli zawiadomienie w prokuraturze, zgłaszając próbę oszustwa. Było kilka podstaw do takiego przekonania: nie poinformowano ich, że pokaz służyć będzie sprzedaży produktów; na pokazie zapewniono ich, że wygrali przekazane im artykuły; podpisana przez nich w rzeczywistości umowa sprzedaży sugeruje fałszywie, że produkty nabyli na kredyt; nie poinformowano ich o możliwości odstąpienia od umowy.

Postępowanie prokuratury doprowadziło do postawienia dwojga naciągaczy przed sądem. W toczącym się procesie zeznawała większość uczestników pokazu. Sąd nie miał wątpliwości – na prezentacji doszło do oszustwa i próby oszustwa. Michał W. oraz Paulina M. zostali skazani na rok pozbawienia wolności z zawieszeniem na trzy lata, a także obowiązek zapłaty 20 tys. zł (Michał W.) i 15 tys. zł (Paulina M.) nawiązki na rzecz Skarbu Państwa. Oboje dostali też zakaz prowadzenia działalności akwizycyjnej na trzy lata. Poszkodowanym (w imieniu zmarłego Bernarda Sajnowskiego – synowi) przyznano też rekompensaty po 1,5 tys. zł. Sąd zauważył niskie pobudki, z jakich działali oskarżeni, a w uzasadnieniu wyroku podkreślił całkowity brak empatii z ich strony.

Mariusz Sajnowski, syn zmarłego pana Bernarda, otrzymał w sprawie status poszkodowanego i został oskarżycielem posiłkowym. Jest przekonany, że feralny zakup przyczynił się do śmierci jego ojca.

– Widziałem, jak go to przybiło, a potem – jak dobijały go kolejne telefony. Bo ciemiężyciele z Poznania nie odpuszczali po rezygnacji z zakupu. Wydzwaniali, żądając zapłaty, strasząc, że ojciec skończy pod mostem. Nie odpuszczali nawet, gdy znalazł się w szpitalu! Potem lekarze powiedzieli, że obserwowali, jak gaśnie po każdym takim telefonie – mówi syn poszkodowanego.

Z wyroku jest połowicznie zadowolony.

– Ukarani zostali wykonawcy, a poznańska firma i jej szefowie nadal bezkarnie działają – wyjaśnia. I zapowiada, że zrobi wszystko, żeby także „generałów” z Poznania dosięgła sprawiedliwość, bo skala nieszczęścia, jakie generują, jest ogromna.

– W czasie tego procesu przesłuchano wiele oszukanych osób, a jako oskarżyciela posiłkowego informowano mnie też o innych sprawach toczących się w Polsce. Można podejrzewać, że ofiar są setki, a może i tysiące. Ten proceder trzeba raz na zawsze skończyć – mówi, zapowiadając poinformowanie o sprawie prokuratury poznańskiej.

To chyba jeden z niewielu przykładów, gdy oszuści żerujący na ufności, przede wszystkim starszych osób, zostali ukarani. Zwykle naciągnięci nabywcy „cudownych, zdrowotnych pościeli „z marynosa” czy wyciskarek do sokoterapii, „gwarantujących zdrowie i znakomite samopoczucie”, płacą i płaczą. Dlatego warto przypomnieć kilka kardynalnych zasad, pozwalających wyplątać się z niefortunnego zakupu. Postępowanie poszkodowanych z Lubania pokazuje, że to skuteczne metody.

Jeżeli podpisało się umowę na zakup produktów poza siedzibą firmy, czyli na przykład na prezentacji, można zrezygnować z zakupu bez podania przyczyn, w ciągu 14 dni od dnia zawarcia umowy. Trzeba wtedy koniecznie odesłać towar. I nawet jeśli niektóre firmy będą mówić, że nie przyjmą towaru, bo był rozpakowany, to nie należy się tym przejmować: mieści się to w granicach zwykłego zarządu tym produktem i nie może utrudniać rezygnacji. Podczas podpisywania umowy sprzedawca jest zobowiązany przekazać wzór odstąpienia od umowy – warto się tego domagać! Dla własnego dobra należy też na piśmie poinformować bank, jeżeli nabycie towaru nastąpiło na kredyt.

Warto również skorzystać z pomocy Powiatowego Rzecznika Praw Konsumenta. Pewnie pomogą też dzieci, wnuki, sąsiedzi, znajomi. Zażenowanie i wstyd to źli doradcy w takich sytuacjach; każdemu przecież zdarza się popełnić błąd. Warto też skorzystać z pomocy prawnika, zwłaszcza udzielającego porad w punkcie nieodpłatnej pomocy prawnej (są takie w prawie każdym większym mieście). Jeśli ktoś czuje się nękany czy zagrożony powstałą sytuacją – trzeba koniecznie zgłosić problem na policji czy w prokuraturze! Instytucje państwowe są po to, żeby pomagać obywatelom.

Marek Lis

Fot. Leszek Hardziej